به گزارش خبرگزاری حوزه از تهران، برنامه گفت و گوی ویژه خبری شبکه خبر میزبان آقایان ابراهیم عزیزی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی و عباس مقتدایی نائب رئیس اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و آقای ابوالفضل ظهره وند، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی (ارتباط تلفنی) بود که با موضوع قانون اقدام راهبردی برای تامین منافع ملی پخش شد مشروح این برنامه را در زیر می خوانید:

مقدمه مجری: رهبر معظم انقلاب اسلامی روز گذشته در دیدار رئیس و نمایندگان مجلس به ظرفیت مهم مجلس شورای اسلامی در زمینه مسائل بین المللی و سیاست خارجی اشاره کردند و گفتند که مجلس می‌تواند در مسائل خارجی دست دولت را پر کند. رهبر انقلاب اسلامی تاکید کردند از جمله اقدامات خوب و اثرگذار مجلس در زمینه سیاست خارجی قانون اقدام راهبردی مجلس یازدهم است البته بعضی‌ها به این قانون اعتراض و عیب جویی کردند که مطلقا وارد نیست و تصویب آن قانون کار بسیار درستی بود، رهبر انقلاب سال گذشته هم در دیدار با نمایندگان مجلس فرمودند که قانون اقدام راهبردی کشور را از سرگردانی در قضیه هسته‌ای نجات داد، با توجه به اهمیت این قانون برنامه امشب گفت و گوی ویژه خبری را به این موضوع اختصاص دادیم.

تصویب قانون راهبردی در سال ۱۳۹۹ و بر اساس وظایف ذاتی مجلس و به منظور تامین منافع ملی انجام شد

سوال: آقای عزیزی راجع به کلیات این قانون ممکن است بفرمایید که اساسا قانون اقدام راهبردی چه هست که الان در این مقطع هم رهبری روی آن خیلی تاکید داشتند و اشاره کردند که موفق‌ترین و مهم‌ترین قوانین مجلس بوده و این که اهداف و زمینه‌ها و اصلا علل تصویب این قانون چه بوده است؟

عزیزی: همانطور که عرض کردم بحث بسیار مهمی است و سپاسگزارم از صدا و سیما که بعد از فرمایشات دیروز حضرت آقا این موضوع را در دستور کار گذاشتند، همانطور که اشاره کردید ۱۲ آذر ۱۳۹۹ بود که مجلس شورای اسلامی بر اساس وظایف ذاتی و به منظور تامین منافع ملی به ویژه در موضوع هسته‌ای این قانون اقدام راهبردی را برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران تصویب کرد. اگر که دلایل تصویب این قانون را بخواهیم بررسی کنیم حتما باید برگردیم به توافقنامه برجام و تعهداتی که طرف‌های مقابل با ایران اسلامی داشتند و نقض عهدهایی که کردند و تضییع حقوق ملت در این موضوع، مجلس شورای اسلامی که من انشاالله امیدوارم در ادامه بتوانم وقت پیدا کنم توضیح بدهم وقتی که دید منافع ملت ایران در این بخش دارد آسیب می‌بیند و دست دولت هم به نوعی خالی است برای رویارویی و اقدام به موقع، یک ابتکار عملی را انجام داد و همکاران بنده و دوستان مان در کمیسیون امنیت ملی و سایر مجموعه‌هایی که کارشناس این بخش بودند به این جمع بندی رسیدیم که باید حتما قانونی قاطع، جامع و در عین حال راهبردی را برای منافع ملت ایران تصویب بکنیم.

قبل از برجام قریب ۷۵۰ تحریم حقیقی، حقوقی، شرکت‌ها و موسسات را داشتیم

سوال: آقای عزیزی، راجع به دلایل تصویب این قانون به ما می‌گفتید.

عزیزی: بهرحال جمهوری اسلامی ایران بر اساس یک نگاه بلند مدت به منافع ملی و بر اساس مقتضیاتی که جای بحث دارد توافقنامه برجام را پذیرفت، البته حتما هم شما و هم مردم خوب و عزیزمان می‌دانند که رهبر عزیز و معظم انقلاب اسلامی که دیروز هم از این قانون حمایت کردند همان زمان هم در موافقتنامه برجام یک شروط ۹ گانه‌ای را گذاشتند و فرمودند با این شروط این توافقنامه باید مورد تصویب قرار بگیرد. برگردیم به آن دوران، آیا این شروط ۹ گانه محقق شد؟ من لازم است این جا خدمت شما هم و هم مردم عزیز عرض کنم تعداد تحریم‌های ایران تا زمان اجرای توافق ۷۵۰ تا تحریم بوده، اسناد آن هم هست، قریب ۷۵۰ تحریم حقیقی، حقوقی، شرکت‌ها و موسسات داشتیم از زمانی که موافقتنامه برجام امضا شد، تا زمانی که ما این قانون را تصویب کردیم علیرغم این که قرار بر این بود این تحریم‌ها لغو بشود و منافع ملت ایران تامین بشود، ما قبل از اجرای این قانون شاهد قریب به هزار و ۶۰۰ تحریم بودیم.

آقای دکتر عراقچی در جلسات کمیسیون امنیت ملی حاضر می‌شدند، آمار و ارقام را دارند حتما، ما وقتی که دیدیم رفتیم پای یک موافقتنامه قرار بوده منافع ملی ما، قرار بوده انتفاع اقتصادی ملت ایران، مشکلات مالی، بانکی، کشتیرانی و مسائل مهم ما در قالب این توافقنامه مرتفع بشود، نه تنها این اتفاق نیفتاده، بلکه شاهد تصمیمات و مصوبات کنگره آمریکا بودیم، شاهد تصمیمات یکجانبه خود رئیس جمهور آمریکا اقای ترامپ بودیم و برخی محدودیت‌هایی که اتحادیه اروپا، عرض کردم ۷۵۰ تحریم به ۱۶۰۰ تحریم افزایش پیدا کرد، طبعا این باعث شد که مجلس شورای اسلامی همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند ما در قانون ذکر کردیم، برای این که دست دولت را پر کنیم، برای این که حمایت کنیم از دولت، برای این که منافع ملی را به درستی پاسداری کنیم این قانون در آذر ۱۳۹۹ تصویب شد.

من اجازه می‌خواهم اگر وقت باشد به دو بند این قانون، قانون ۹ بند دارد، مقداری مفصل هست شاید زمان اجازه پرداختن به همه مفاد این قانون را ندهد، ما ماده یک این قانون چه گفتیم؟ در راستای تامین شروط ۹ گانه مقام معظم رهبری، در خصوص توافق هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران موظف است بلافاصله پس از تصویب این قانون جهت مسائل صلح آمیز نسبت به تولید اورانیوم با قرای ۲۰ درصد به میزان حداقل یکصد و بیست کیلوگرم در داخل کشور اقدام کند و ذخیره کند، این در پاسخ به عهدشکنی‌ها، نقض عهدها و اقداماتی که خلاف مصالح و منافع ملی ما بود این تصمیم صورت گرفت در عین حالی که باز این جا ما تاکید کردیم دولت برای مصارف صلح آمیز، البته اگر فرصت بشود من باید عرض کنم ایران اسلامی هیچ وقت در طول حیات طیبه خودش از مذاکره، از گفتگو، از توافق و توافقنامه هراسی نداشته، چون دارای منطق هست، دارای گفتمان قوی است، ولی برگردیم به همه این دورانی که ما در همین مسیر حرکت کردیم، علیرغم این که باز هم اثبات کردیم، اهل گفتمان، گفتگو، مذاکره، لکن می‌بینیم که این منافع تامین نمی‌شود، اینجاست که ایران اسلامی این تصمیم را برای مصارف صلح آمیز خودش تصویب کرد.

ما در همین قانون آمدیم تاکید کردیم در ماده ۶ که دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای متعهد از جمله کشورهای ۱+۴ آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش دو ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون در مجلس شورای اسلامی نظارت‌های فراتر از پادمان را که این خودش یک بحث مفصلی است، در ۱۳۸۲ که ما آمدیم دبیر شورای عالی امنیت ملی وقت پذیرفت پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه، حقیقتش تعهدات سنگینی را پذیرفتیم من هم امیدوارم انشاالله در ادامه بتوانم از این وقت استفاده کنم پروتکل الحاقی چه مضراتی برای ما داشت، اما این جا ما در این قانون هم آمدیم گفتیم دولت مکلف است ۲۰ درصد غنی سازی را انجام بدهد، سایر مواد قانون را گفتم بخاطر ضیق وقت بنده اشاره نداشتم ماده ۶ هم گفتیم که اگر به تعهدات شان عمل نکردند، پروتکل الحاقی را که داوطلبانه پذیرفتیم را باید به صورت تعلیق در بیاوریم.

فشار آمریکا برای صفر کردن صادرات نفت ایران هم جدی شده بود

سوال: اقای مقتدایی شما مستحضرید که این قانون پس از ترور شهید فخری زاده مصوب شد آیا این یک اقدام در پاسخ به آن ترور بود؟ و یک واکنشی بود که جمهوری اسلامی ایران به آن نشان داد و یا نه یک قانون که از قبل به آن فکر کرده بودیم و از قبل نیاز کشور بود؟

مقتدایی: من یک مقدمه‌ای بگویم، در تابستان ۱۳۹۹ آمریکایی‌ها بعد از آن بدعهدی شان و خروج شان از برجام آمدند یک ایده کلی را مطرح کردند و با این که خودشان از برجام خارج شده بودند گفتند که ما باید مکانیزم ماشه را به جریان بیندازیم، خیلی حرف پرادعایی بود از یک طرف از برجام خارج شدند، از طرف دیگر مدعی هستند که باید مکانیزم ماشه را در برجام، شما که از برجام خارج شدید، چرا دیگر نظر می‌دهید، این را به چه کسی می‌گفتند؟ به اروپایی‌هایی که در برجام مانده بودند، شهریور ۹۹ یک پیش نویسی آماده شده بود که ما برای این که این پیش نویس را بتوانیم جلو ببریم، قاعدتا هم وزارت امور خارجه و هم شورای عالی امنیت ملی و هم مجموعه‌های دیگری که در مجموعه مجلس می‌توانند همکاری بکنند، مثل سازمان انرژی هسته‌ای، باید نظرات شان را می‌گرفتیم، آبان ۹۹ بررسی کلیات این قانون در مجلس در کمیسیون امنیت ملی به جریان افتاد، خاطرتان باشد جواب سوال شما را هم می‌خواهم بدهم، در آذرماهی که شهادت شهید فخری زاده اتفاق افتاد یعنی از قبل مقدمات این‌ها داشت پیش می‌رفت، خون شهید فخری زاده سبب شد که ما یک حرکت به نفع منافع ملت را تسریع بکنیم و حتی اگر من بخواهم به شما دقیق‌تر بگویم از اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ ما به فکر تغییر رویکرد افتاده بودیم دلیل آن هم این بود که آمریکایی‌ها از برجام خارج شده بودند.

دولت رئیس جمهور روحانی آمده بود اعلام کرده بود که ما یک گزینه سیاستی را داریم، صبر استراتژیک، دیدید الان هم در تصاویری که پخش شد خود آقای رئیس جمهور این مطلبی که گفته بودند این جا مطرح شد و بعد آنجا گفته بودند که ما با ۱+۴ کار می‌کنیم به جای ۱+۵ و باز همین دولت دوازدهم گفته بود که من به اروپا فرصت می‌دهم تا این کار را آنها پیش ببرند، در یک فضای تحلیل منطقی اگر بخواهیم این‌ها را، حالا که از آن گذشتیم و زمان هم گذشته، تحلیل بکنیم، اروپا در برخی از بخش‌ها اصلا توان آن چیزی را نداشت که رئیس جمهور روحانی به آن اشاره کرده بودند، بعضی جاها توان آن را داشت و اراده اش را نداشت و بالاخره نگرانی‌هایی از آمریکا و تحت تاثیر بودن، از طرف دیگر انتفاع اقتصادی برای ایران رخ نداده بود، چون برجام قرار نبود که ما برویم در آن و بگوییم که ما اخلاق را رعایت کردیم، او اخلاق را رعایت نکرده، دنیا آمریکایی‌ها را هو بکنند، قرار بود آمریکایی‌ها چیزهایی را بدهند و چیزهایی را هم بگیرند، آن حرفی بود که در برجام گفتند هر دو طرف می‌خواهند برد برد کار کنند، فشار آمریکا برای صفر کردن صادرات نفت ایران هم جدی شده بود، در چنین شرایطی خود رئیس جمهور روحانی که رئیس شورای عالی امنیت ملی هم محسوب می‌شود، اعلام کردند و بیانیه‌ای را شورای عالی امنیت ملی داد.

در آن بیانیه این بود که ما خویشتنداری هوشمندانه می‌کنیم که این هوشمندی ما از سوی غربی‌ها پاسخ داده نشد. در آن بیانیه این بود که توازن به هم خورده است، پس ما باید اقدامی انجام بدهیم و به همین خاطر تعهدات مان را کاهش می‌دهیم و این کار را کردیم که اشاره می‌کنم. در آنجا رییس جمهور و شورای عالی امنیت ملی گفتند ۶۰ روز به کشورهای برجامی وقت می‌دهیم که در زمینه بانکی و نفتی اینها به تعهدات شان عمل کنند. وقتی می‌آییم گام‌های پنجگانه را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم در اردیبهشت ۹۸ رفع محدودیت‌های نگهداری ذخایر را ما گفتیم انجام می‌دهیم، اما واقعیت این است که در عمل، چون عزم و اراده دولت زیرساخت‌ها را نتوانسته بود اجرا کند، اتفاقی نیفتاد.

در شانزدهم تیرماه گفتیم محدودیت غنی سازی را اعمال می‌کنیم، یعنی ما غنی سازی اورانیوم را افزایش می‌دهیم، مدرن سازی راکتورها را در آب سنگین اراک انجام می‌دهیم که این هم در عمل اتفاق نیفتاد. در پانزدهم آبان، باز اینجا برمی گردد به پاسخ تکمیلی به سؤال شما، سال ۹۸ را عرض می‌کنم، رفع محدودیت غنی سازی در فور ۲ و آغاز گازدهی سانتریفیوژها در فور ۲ گفتیم شروع می‌کنیم و در دیماه هم گفتیم رفع محدودیت مرتبط با تعداد سانتریفیوژها. اینها را از قبل اعلام کرده بودیم بلکه بگویید تهدید کرده بودیم، گام به گام گفته بودیم عمل می‌کنیم، اما عمل نکرده بودیم. حالا مجلس عوض شده است، مجلس جدید آمده است. نگاه می‌کنیم به صحنه، می‌بینیم که از یک طرف دست دولت گویی خالی است، حرف‌هایی هم زده است، حرف‌های خودش را هم نتوانسته عمل کند یا نخواسته عمل کند یا اینکه نشده است که عمل کند. اینجا باید یک کاری کنیم و گام‌های پنجگانه هم در زمینه فنی و هم در زمینه سیاسی بازدارندگی لازم را نداشته است و اتفاقی هم نیفتاده است.

اینجا بود که بعد از اینکه امریکایی‌ها کمپین فشار حداکثری بر ایران را در سال ۹۹ استارت زدند یا تکمیل کردند و ترامپ گفت من دامنه این فشارها را توسعه می‌دهم و تلاش کردند برای فعال سازی مکانیزم ماشه، ما این طرح را داشتیم در مجلس دنبال می‌کردیم. شهادت شهید فخری زاده یک موتور محرک جدید شد که مجلس بگوید من گزینه روی میز دارم، چون ما قبلاً هم اعلام می‌کردیم و گزینه روی میز خودمان را آوردیم تثبیت کردیم، در تاریخ قانونگذاری کشور نمونه است که ظرف یک هفته شورای عالی امنیت ملی، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، وزارت امور خارجه، سازمان انرژی هسته ای، بخش‌های مختلف دولت، بعلاوه مجلس و کمیسیون امنیت ملی که در کانون این پیگیری‌ها قرار داشت، بتوانند یک قانون را در کمتر از یک هفته تصویب کنند، این همه هم تأثیر داشته باشد.

این جمله آخر من، تأثیر این بر معیشت مردم بود، اینکه شما می‌بینید مقام معظم رهبری از این قانون بعنوان یک قانون خوب و بسیار خوب یاد کردند، برای این است که در معیشت مردم اثرگذار بود. صدها هزار نفر باید رادیو دارو برای آنها تأمین می‌شد، ما ۳ و ۶۷ درصد غنی سازی ما بود، برای برخی از این رادیو داروها و مباحث پزشکی و پرتودهی‌ها بعضاً غنی سازی چند ۱۰ درصدی باید داشتیم، از یک طرف امریکایی‌ها و اروپایی‌ها نگذاشته بودند که این کار را کنیم و از طرف دیگر به ما هم نمی‌دادند. پس اینجا در بهداشت مردم اثرگذار بود، در کشاورزی از اینها استفاده می‌کنیم، در تولید محصولات کشاورزی برای افزایش بهره وری‌ها استفاده می‌کنیم که اینها را نداشتیم. این قانون در معیشت مردم اثرگذار بود، کشاورزان ما استفاده کردند، بهره وری‌ها در کشور افزایش پیدا کرد، بیمارستان‌های ما نجات پیدا کردند و علاوه بر همه اینها، فروش نفت ما هم زمینه اش با این قانون پیدا شد.

بالاخره فروش نفت آیا در معیشت مردم اثر دارد یا ندارد، حتماً دارد، بالاخره شما می‌خواهید یک کالایی را بخرید و بیاورید؛ بنابراین اینکه شما می‌بینید مقام معظم رهبری مجلس را تشویق کردند برمی گردد به جنس حرکتی که انجام شد. در ادامه اگر وقت بود، بفرمایید بگویم که دولت وقت ما چرا به دنبال این بود که مماشات کند، رییس جمهور روحانی فکر می‌کرد که اگر وقت بدهد و وقت داشته باشد، می‌تواند امریکایی‌ها را متقاعد کند، اروپایی‌ها را متقاعد کند، اروپایی‌ها و امریکایی‌ها به این جمع بندی رسیده بودند که ایرانی‌ها هیچ اقدامی انجام نمی‌دهند، قدرت انجام اقدام هم ندارند، این قانون مجلس دست کشور و دیپلماسی ما را پر کرد و دولت شهید رییس اتفاقاً بعد از آن دوره از این ظرفیت بیش از دولت قبلی استفاده کرد.

قانون اقدام راهبردی به دنبال این است که هم محدودیت‌ها را بردارد و هم کمک کند به رشد بالندگی و پیشرفت این صنعت